بررسی شاخص‌های ژئومتریک گردن استخوان ران و ارتباط آن با تراکم استخوان ران

چکیدهمقدمه: شاخص‌های ژئومتریک گردن استخوان ران (مانند طول محور لگن و زاویه‌ی گردن ران) و تراکم ماده‌ی معدنی استخوان (BMD) نقش مهمی در تعیین خطر شکستگی و سختی استخوان گردن ران دارند. بعضی مطالعه‌ها نشان‌دهنده‌ی تفاوت این شاخص‌ها در نژادهای مختلف بوده‌اند. تاکنون مطالعه‌ای برای مقایسه‌ی جمعیت ایرانی با سایر کشورها از نظر شاخص‌های ژئومتریک انجام نشده است. هم‌چنین، هیچ مطالعه‌ای در مورد رابطه‌ی این شاخص‌ها با تراکم استخوان نواحی مختلف گردن ران در سطح جهانی وجود ندارد. مواد و روش‌ها: جمعیت مورد مطالعه زنان یائسه‌ی مراجعه کننده به درمانگاه سنجش تراکم استخوان بیمارستان شریعتی در سال‌های 85 و 1384 بودند. زنانی که تنها عامل خطرساز موجود برای استئوپروز در آنان منوپوز بود، وارد مطالعه ‌شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات دستگاه سنجش تراکم استخوان بود، برای بررسی عوامل ژئومتریک گردن ران از printout اسکن دستگاه از ناحیه گردن ران با بزرگ‌نمایی 2/1 استفاده شد. طول محور لگن (HAL) و زاویه‌ی گردن ران (NSA) عوامل اصلی مورد بررسی بودند. از آن‌جا که همه‌ی متغیرهای وارد شده در مطالعه، متغیرهای عددی با بازه‌ی وسیع بودند از آنالیز همبستگی پیرسون برای تعیین میزان همبستگی متغیرها و از آنالیز رگرسیون خطی چند متغیره برای از بین بردن اثر عوامل مخدوش‌کننده استفاده شد. یافته‌ها: در مجموع 103 زن یائسه وارد مطالعه شدند. میانگین طول محور لگن در افراد مورد مطالعه 3/4±8/99 و میانگین NSA 3/4±3/120 بود. یافته‌های آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد طول محور لگن و زاویه گردن ران با هیچ یک از شاخص‌های تراکم ماده‌ی معمولی استخوان نواحی مختلف ران ارتباط معنی‌داری ندارند و تنها قد و وزن افراد با طول محور لگن همبستگی تام مثبت دارد. بر اساس مدل رگرسیون خطی ارتباط معنی‌داری بین شاخص‌های ژئومتریک و زاویه‌ی گردن ران تام و گردن ران وجود نداشت. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های مطالعه‌ی ما به نظر می‌رسد که عوامل ژئومتریک گردن استخوان ران نقش مؤثری در تخمین تراکم استخوان نواحی مختلف ران ندارند. بر این اساس، اندازه‌گیری شاخص‌های ژئومتریک گردن ران به عنوان یک اندازه‌گیری متداول در درمانگاه‌های سنجش تراکم استخوان یا مراکز رادیوگرافی توصیه نمی‌شود. مقایسه‌ی یافته‌های این مطالعه با مطالعه‌های مشابه در این زمینه نشان می‌دهد که متوسط طول محور لگن در زنان ایرانی در مجموع کمتر از مقادیر مشابه در زنان کشورهای غربی و بیش از زنان کشورهای آسیای شرقی است که خود می‌تواند توجیه‌کننده‌ی میزان کمتر شکستگی‌های لگن در ایران نسبت به جوامع غربی و میزان بیشتر آن نسبت به جوامع شرقی باشد.